De Olympische Spelen: Een dubbelzijdig podium van inspiratie en de harde realiteit

De Olympische Spelen, voor velen het hoogtepunt van de sportwereld, een moment waarin de beste atleten ter wereld over verschillende disciplines samenkomen om de grenzen van het menselijk kunnen te verleggen en te strijden met elkaar om de titel “Olympisch Kampioen”. Als jonge sporter keek ik al vol bewondering naar de Olympische atleten op tv. In mijn ogen ware helden die onaantastbaar leken, zij die het gemaakt hadden. Ik was ervan overtuigd dat zij dankzij hard werken, toewijding en opoffering op dat hoogste podium stonden. Met ogen vol bewondering droomde ik ervan ooit zelf deel te nemen aan dit prestigieuze evenement.

Nu, jaren later, heb ik door eigen ervaringen in de topsport maar ook de kennis en ervaringen van andere atleten een genuanceerder beeld gekregen van ‘dé Olympische Spelen’. Hoewel de magie en inspiratie van het evenement en de sporters voor mij nog steeds overeind staan, ben ik ook tot het besef gekomen dat aanwezig zijn als atleet op de Olympische Spelen vaak afhangt van een groot aantal factoren, waaronder ook geluk. Een besef dat me niet alleen nederig maakt, maar me ook doet inzien hoe dubbelzinnig de Spelen eigenlijk zijn.

De Olympische Spelen: Een dubbelzijdig podium van inspiratie en de harde realiteit

De rol van geluk

Als kind dacht ik dat hard werken, altijd een stapje meer doen dan de rest en vastberadenheid alles was wat je nodig had om de Olympische top te bereiken. Maar inmiddels begrijp ik dat geluk ook een onmisbare rol speelt in de sportwereld, en dat succes niet uitsluitend afhankelijk is van talent en toewijding. Neem bijvoorbeeld het land waarin je geboren bent. Niet elk land biedt dezelfde kansen en faciliteiten voor atleten. In sommige landen heb je nauwelijks toegang tot goede trainingsfaciliteiten of professionele coaching, terwijl in andere landen de concurrentie zo hevig is dat het daardoor weer bijna onmogelijk is om je te kwalificeren voor de Spelen. De kans is groot dat je als niet geplaatste Westerse atleet met exact dezelfde prestaties wel had mogen uitkomen op de Spelen als je een ander paspoort had gehad. Hetzelfde geldt voor niet Westerse atleten met veel potentie maar niet de sociaal economische of culturele mogelijkheden om als topsporter te kunnen leven.

Timing

Daarnaast vinden de Olympische Spelen slechts eens in de vier jaar plaats en op een specifiek moment. Dit betekent dat atleten de pech kunnen hebben dat hun piekperiode net niet samenvalt met een Olympisch jaar, of net niet samenvalt met de specifieke racedag (denk aan vrouwen die precies verkeerd zitten in hun hormonale cyclus op racedag). Maar denk ook aan blessureleed precies in het jaar dat ze op hun best willen zijn. Neem bijvoorbeeld de Nederlandse atlete Nienke Brinkman, een uitstekende marathonloper die zoveel pech kende in de aanloop naar de Spelen van 2024 dat ze deze Spelen nu moet missen terwijl zij qua prestaties zeker thuis hoort in het Olympisch marathonveld. Ook toploper Julian Wanders slaagde er dit keer niet in zich te kwalificeren vanwege een ongelukkige samenloop van omstandigheden en postte hier eerder uitgebreid over op zijn Instagram kanaal. Twee simpele voorbeelden die laten zien dat niet alleen je prestatievermogen maar ook de timing perfect moet zijn. 

Disciplines

Naast timing moet je ook maar net geluk hebben dat jouw sport en dan nog specifieker, jouw afstand of specifieke discipline überhaupt Olympisch is. Laat ik even bij mijn eigen sport blijven, triathlon; Enkel de Olympische afstand (zoals de naam al doet vermoeden)..is Olympisch. De allerbeste triatleten ter wereld op de lange afstand zullen nooit kunnen deelnemen aan de Olympische Spelen in hun discipline terwijl zij als ultieme duursporters waarschijnlijk fitter zijn dan een heel groot deel van de atleten dat wel van start gaat op de Olympische Spelen.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over geluk in de vorm van genetische factoren, bepaalde lichamelijk voordelen of externe factoren zoals weersomstandigheden, materiaalpech, menselijke fouten en jury-en scheidsrechterlijke beslissingen, lotingen en indelingen. Allemaal factoren die een grote rol kunnen spelen en waardoor een Olympische droom gemaakt of gebroken kan worden. 

Niet altijd de beste op de Spelen

Een van de grootste misverstanden over de Olympische Spelen is dat de allerbeste atleten altijd deelnemen en dat de beste ook altijd zullen winnen. In werkelijkheid is het vaak zo dat externe factoren maar ook blessures en zelfs bureaucratische fouten en bepaalde regels ervoor zorgen dat sommige atleten niet eens de kans krijgen om mee te strijden voor de titels. Een simpel voorbeeld is bijvoorbeeld de regel dat er van een bepaald land maximaal twee atleten mogen deelnemen (aan de finale). Maar wat nu als de nummer 1,2 en 3 van eenzelfde land allemaal kans zouden maken op een Olympische medaille? De kwalificatie binnen eigen land is haast nog zwaarder dan de Olympische race zelf en atleet nummer 3 die niet wordt afgevaardigd kan beter en sneller zijn dan een groot deel van het deelnemersveld dat uiteindelijk wel van start mag gaan tijdens de Spelen. Dit zie je bijvoorbeeld regelmatig bij de winterspelen met het Nederlandse schaatsen. Tijdens het Nederlandse OKT (Olympische Kwalificatie Toernooi) wordt de Nederlandse selectie voor de Spelen bekend gemaakt. De eerste paar schaatsers die afvallen hadden in veel gevallen ook kans gemaakt op eremetaal tijdens de Spelen. 

Zelfs tijdens de Spelen zijn de resultaten soms meer afhankelijk van pech, geluk of bepaalde regels dan van prestaties. Laten we gewoon eens even naar de huidige Olympische Spelen in Parijs (2024) kijken voor enkel de sporten met fietsen (Mountainbike, Triathlon en Wegwielrennen bijvoorbeeld ). In de eerste Olympische week verloor mountainbikester Puck Pieterse haar zilveren positie door een lekke band. Pech was er ook vanwege een valpartij voor de Franse triathlon estafette ploeg en voor vele deelneemsters aan de individuele triathlon en tijdrit vanwege het natte en gladde wegdek. Dit nadeel, of deze pech was in de triathlonrace voor iedereen gelijk maar in de tijdrit verschilt het ook nog of je vroeg of laat van start mag. Zo kun je geluk of pech hebben qua omstandigheden als het opeens gaat regenen of waaien en ben je dus opeens voor een groot deel afhankelijk van externe factoren op het moment dat jij raced. Of anders gezegd, de race omstandigheden zijn niet precies gelijk voor iedere atleet en daarmee moet je simpelweg geluk hebben. 

Regels

Afgezien van pech en geluk heb je ook nog te maken met allerlei regels die soms voor extra geluk of pech kunnen zorgen. Denk aan de Belg Evenepoel die op een cruciaal moment lek reed tijdens deze Olympische Spelen. Hij had ‘geluk’ dat zijn voorsprong meer dan een minuut was waardoor er een volgauto tussen mocht rijden die hem relatief snel kon helpen met zijn technische probleem. Natuurlijk had hij zelf voor deze voorsprong gezorgd, dat was geen geluk maar als zijn voorsprong enkel 40 seconden was geweest dan had hij waarschijnlijk zijn gouden positie verloren omdat de volgauto dan achter de achtervolgende groep had moeten rijden en hij daar dus op had moeten wachten. Terwijl hij in die situatie evengoed die gouden medaille had verdiend. Misschien dat de situatie voor Puck Pieterse ook nog te redden was geweest als de regels voor het wisselen van een lekke band in het Mountainbiken wat flexibeler of meer vergelijkbaar met het wegwielrennen waren geweest.

Het zijn maar enkele voorbeelden van onverwachte situaties waar de sporters niets aan kunnen doen, maar die wel hun Olympische droom kunnen verpulveren. Jarenlang trainen en leven zij dag in dag uit voor deze droom en dan kan zoiets stoms als een lekke band of een bepaalde regel ervoor zorgen dat je droom in duigen valt. En dan hebben we het al over degene die de Spelen hebben gehaald. Een lekke band of pech op een andere manier kan natuurlijk ook gebeuren in de kwalificatieperiode waardoor je als atleet de Spelen niet eens haalt terwijl je misschien wel even veel en even hard dag in dag uit hebt getraind als de atleten die het wel hebben gehaald. Een klein steentje op de weg, een technisch probleem, een bacterie in je maaltijd of een seconde van onoplettendheid kan het verschil betekenen tussen eeuwige roem en eeuwige teleurstelling.

De Relativiteit van succes

Ik vind het daarom belangrijk juist in deze tijd rondom de Spelen te erkennen dat niet elke atleet die Olympische medailles wint per definitie de beste is in zijn of haar discipline. Maarten van der Weijden is één van de Olympisch Kampioenen die dit zelf ook altijd roept: “Ja, ik heb er heel hard voor gewerkt maar ik heb vooral ook heel veel geluk gehad”. Een bepaalde routekeuze in het water heeft hem uiteindelijk het goud opgeleverd terwijl hij naar eigen zeggen niet de snelste of beste zwemmer was op dat moment. Hij vind het zelf belangrijk dit te blijven benoemen omdat ook zijn tegenstanders succesvol zijn en die eer verdienen. 

Of zoals Olympisch zwemster Tes Schouten deze week zei, vroeger dacht ik dat mijn carrière als zwemster alleen geslaagd zou zijn met een Olympische medaille, nu weet ik dat je carrière geslaagd is als jij vind dat ie geslaagd is en dat je ook een zeer succesvol zwemster kan zijn zonder die medaille.

De magie van de dubbelzinnigheid

Ondanks deze realiteit blijft het kijken naar de Olympische Spelen fantastisch en heb ik nog steeds enorm veel respect voor alle atleten die er staan. Het blijft iets magisch, een inspirerende ervaring. De Spelen tonen vaak de toppunten van menselijke prestaties, en zelfs met de kennis van de rol die geluk speelt, kan ik nog steeds onwijs genieten van de puurheid van sport. Het zijn momenten die doen herinneren aan de mogelijkheden van het menselijk lichaam en de kracht van doorzettingsvermogen. Hoe je door hard te werken in combinatie met de juiste omstandigheden én geluk iets kunt bereiken. Want met enkel geluk kom je er niet, om de Spelen te bereiken zul je als atleet hoe dan ook hard en veelal veel moeten trainen maar ook veel moeten laten en dat leven is niet altijd gemakkelijk.

Toch is het belangrijk om te beseffen dat de Olympische Spelen een complex en soms ook onrechtvaardig podium zijn. Het is een evenement waar dromen tot leven komen, maar ook een periode waarin dromen worden verbrijzeld. Want met enkel hard en veel trainen en leven als een topsporter kom je er helaas ook niet. Niet voor iedereen zijn de Spelen daarom altijd mooi. Het kijken naar de Spelen is juist daarom ergens ook als het bekijken van een schitterend kunstwerk met een ingewikkeld verhaal; het is prachtig en tegelijkertijd melancholisch, inspirerend en toch genuanceerd. 

De Olympische Spelen zullen me altijd blijven fascineren maar ik bekijk ze tegenwoordig wel met een open blik en een besef van de vele factoren die een rol spelen in het succes van atleten. Misschien dat juist die open, meer realistische blik het kijken dit jaar wel extra bijzonder maakt. Juist omdat het me eraan herinnert dat zelfs de grootste prestaties vaak tot stand komen dankzij een mix van talent, hard werken, en een vleugje geluk. En dat maakt het extra bijzonder..

door: Suzanne Brummel
Foto: Barbara Kerkhoff (voor Hoka/All4running 2023)

Misschien vind je deze column ook interessant: ZO STERK ALS JE ZWAKSTE SCHAKEL?!

Meer sportieve content en andere artikelen op het gebied van gezond leven?  Volg mij ook op op Instagram  en Youtube !